Türk Edebiyatının gayretkeş yazarı Peyami Safa’nın hayatı ve eserleri

Peyami Safa (2 Nisan 1899 – 15 Haziran 1961), Türk edebiyatının en önemli yazarlarından ve gazetecilerinden biridir. İstanbul’da doğan Peyami Safa, babasını küçük yaşta kaybetmiş ve hayatın zorluklarıyla mücadele ederek büyümüştür. Daha ilkokul yıllarında kolunda kemik veremi hastalığı olduğu için okulu bırakmak zorunda kalmıştır. Ancak uzun bir süre sonra lise tahsili için tekrar eğitim hayatına dönmüştür. Edebiyatımızın azimli yazarı Peyami Safa Kimdir? Peyami Safa’nın hayatı ve eserleri…

Safa, liseyi bitirdikten sonra gazeteciliğe başladı ve çeşitli gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. Aynı zamanda hikaye ve romanlar da yazmaya başladı. İlk romanı “Çerkez Feride” 1924 yılında yayınlandı.

Safa, psikoloji ve felsefeye de ilgi duyuyordu ve bu ilgi alanlarını eserlerine de yansıttı. Özellikle “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”, “Matmazel Noraliya’nın Koltuğu” ve “Yalnızız” gibi romanları ile psikolojik roman türünde önemli eserler verdi.

Safa, sadece romancı ve gazeteci değil, aynı zamanda bir polemist ve fikir adamıydı. Siyasi ve toplumsal konularda da aktif olarak fikirlerini dile getirdi.

Safa, 15 Haziran 1961 tarihinde Kadıköy’de kalp krizi geçirerek vefat etti.

Eserleri:

Safa, oldukça üretken bir yazardı ve 50’den fazla roman, 200’den fazla hikaye, 10’dan fazla tiyatro oyunu ve birçok makale yazmıştır.

En önemli eserleri arasında şunlar yer alır:

• Romanlar: Çerkez Feride, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye, Bir Terbiye-i Aşk, Efsane-i Aşk, Şems-i Tebrizi, Cingöz Recai Romanları, Mahalle Kahvesi, Fırtına, Sırça Köşk, Yaprak Dökümü, Şuh Mürennipler, Sansar, Mahşer
• Hikayeler: Eski Hikayeler, Yeni Hikayeler, Bir Genç Adamın Hikâyeleri, Mahalle Kahvesi Hikâyeleri, Şehir Hikâyeleri, Lüzumsuz Adam, Sansar Hikâyeleri, Şuh Mürennipler Hikâyeleri
• Tiyatro Oyunları: Şah ve Geda, Bir Kavga, Pazar Günü Hikâyesi, Şems-i Tebrizi, Cingöz Recai, Suçlu, Yaprak Dökümü

Peyami Safa, Türk edebiyatının önemli yazarlarından biridir ve birçok roman, öykü, deneme ve makale kaleme almıştır. İşte Peyami Safa’nın önemli eserlerinden bazıları:

1. “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”: Peyami Safa’nın en ünlü eserlerinden biridir. İkinci Meşrutiyet döneminde bir akıl hastanesinde geçen bu roman, toplumun çeşitli kesitlerini ve psikolojik derinlikleri işler.
2. “Sözde Kızlar”: Toplumsal sınıf farklarını ve kadın-erkek ilişkilerini ele alan bu roman, Peyami Safa’nın önemli eserlerindendir.
3. “Fatih-Harbiye”: Bu roman, aşk, tutku ve toplumsal baskılar temasını işler. Baş karakter İhsan’ın iç dünyasını ve çevresindeki insanların yaşamlarını anlatır.
4. “Yalnızız”: Peyami Safa’nın felsefi düşüncelerini içeren bu roman, modern insanın yalnızlığı ve iç dünyasındaki çatışmaları konu alır.
5. “Bir Tereddüdün Romanı”: Toplumsal değerlerin sorgulandığı ve çatıştığı bu roman, döneminin toplumsal ve siyasi yapısını eleştirir.
6. “Matmazel Noraliya’nın Koltuğu”: Bu roman, bir kadının hayatı boyunca yaşadığı sıkıntıları, aşkları ve idealleri üzerinden toplumun çeşitli yönlerini ele alır.
7. “Ahmet Haşim”: Peyami Safa’nın Ahmet Haşim’in yaşamını ve edebi kişiliğini anlattığı bu biyografi eseri, edebiyat tarihine ışık tutar.

Safa’nın Edebi Yeri:

Peyami Safa, Türk edebiyatının en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilir. Özellikle psikolojik roman türünde öncü çalışmalar yapmıştır. Eserlerinde insan psikolojisini derinlemesine incelemiş ve modern insanın sorunlarını ele almıştır. Safa, aynı zamanda dili ve üslubu ile de dikkat çeken bir yazardır. Dilini akıcı ve yalın bir şekilde kullanmış ve eserlerinde farklı üsluplar denemekten çekinmemiştir.

Safa’nın eserleri sadece Türkiye’de değil, yurt dışında da ilgi görmüştür. Birçok eseri yabancı dillere çevrilmiştir.

Safa’nın Düşünceleri:

Safa, milliyetçi ve muhafazakâr bir dünya görüşüne sahipti. Eserlerinde geleneksel aile ve toplum değerlerini savundu. Aynı zamanda Batı kültürüne de ilgi duydu ve eserlerinde Batı felsefesi ve edebiyatından da etkiler görüldü.

Safa, siyasi ve toplumsal konularda da aktif olarak fikirlerini dile getirdi. Edebi döneminin sonraki yıllarında ise politikadan uzaklaştı ve eserlerinde daha çok bireysel ve felsefi konulara yöneldi.

Para kaygısıyla yazdığı sıradan yazılarda annesi Server Bedia’nın adından esinlenerek yarattığı “Server Bedii” takma adını kullandı. Bu isimle kaleme aldığı “Cingöz Recai” isimli polisiye dizi romanları büyük ilgi gördü.

Kültür Haftası (21 sayı, 15 Ocak-3 Haziran 1936) ve Türk Düşüncesi (63 sayı, 1953-1960) adlarında iki dergi çıkardı.

Çok sevdiği oğlu Merve’yi askerlik hizmeti yaparken kaybedince derinden sarsıldı. Bu olaydan birkaç ay sonra İstanbul’da beyin kanaması sonucu yaşamını yitirdi. Edirnekapı’da toprağa verildi.

Sanat, edebiyat, felsefe, psikoloji, sosyoloji gibi değişik alanlarda yazdığı yazılarla çok yönlü bir yazar oldu.

43 yıl hiç durmadan yazdı. İlk döneminde değişik ilgi alanları içinde sol eğilimli siyasal akımlara ilgi gösterdi. 1930’da basılan ve genç bir hastanın psikolojisini yansıtan otobiyografik romanı “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”nun ilk baskısını “Nâzım Hikmet“e ithaf etmişti. Ama 2’nci Dünya Savaşı’ndan sonra Nazileri savundu.

Ölümünden bir süre önce metapsişik konulara yöneldi. (Metapsişik: “İnsanın olağan ruhsal fenomenlerini aşan, henüz yeterince açıklanamayan, insanın birtakım bilinmeyen yetenekleriyle oluşturduğu tüm paranormal olayları konu alan araştırma alanı.” )

Peyami Safa’nın Eserleri

ROMAN:

•  Gençliğimiz (1922)
• Şimşek (1923)
• Sözde Kızlar (1923)
• Mahşer (1924)
• Bir Akşamdı (1924)
•  Süngülerin Gölgesinde (1924)
•  Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü (1925)
• Canan (1925)
• Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1930)
• Fatih-Harbiye (1931)
•  Atilla (1931)
• Bir Tereddüdün Romanı (1933)
• Matmazel Noralya’nın Koltuğu (1949)
• Yalnızız (1951)
• Biz İnsanlar (1959)

ÖYKÜ:

• Hikayeler (Halil Açıkgöz derledi, 1980)

OYUN:

• Gün Doğuyor (1932)

İNCELEME-DENEME:

• Türk İnkılâbına Bakışlar (1938)
• Büyük Avrupa Anketi (1938)
• Felsefî Buhran (1939)
• Millet ve İnsan (1943)
• Mahutlar (1959)
• Mistisizm (1961)
• Nasyonalizm (1961)
• Sosyalizm (1961)
• Doğu-Batı Sentezi (1963)
• Sanat- Edebiyat-Tenkid (1970)
• Osmanlıca-Türkçe- Uydurmaca (1970)
• Sosyalizm-Marksizim- Komünizm (1971)
• Din-İnkılâp-İrtica (1971)
• Kadın-Aşk-Aile (1973)
• Yazarlar-Sanatçılar- Meşhurlar (1976)
• Eğitim-Gençlik-Üniversite (1976)
• 20. Asır- Avrupa ve Biz (1976)

DERS KİTAPLARI:

• Cumhuriyet Mekteplerine Millet Alfabesi (1929)
• Cumhuriyet Mekteplerine Alfabe (1929)
• Cumhuriyet Mekteplerine Kıraat (Dört cilt, 1929)
• Yeni Talebe Mektupları (1930)
• Büyük Mektup Numuneleri (1932)
• Türk Grameri (1941)
• Dil Bilgisi (1942)
• Fransız Grameri (1942)
• Türkçe İzahlı Fransız Grameri (1948)

Peyami Safa, Türk edebiyatına ve düşünce hayatına önemli katkılarda bulunan bir yazar ve fikir adamıdır. Eserleri günümüzde de ilgi görmeye devam etmektedir.

Kaynak : hobitat